رفلاکس اسید معده یکی از شایع‌ترین بیماری های گوارشی است که به دلیل برگشت محتویات معده به سمت مری رخ می‌دهد؛ به همین دلیل، به آن «برگشت اسید» یا «رفلاکس معده به مری» هم گفته می‌شود.

اگرچه بسیاری از افراد دو اصطلاح سوزش سر دل و رفلاکس اسید را به جای یکدیگر به‌کار می‌برند، اما آن‌ها با هم متفاوت هستند. در حقیقت، سوزش سر دل یکی از علائم رفلاکس اسید است.

اگر در طول هفته بیش از دو بار علائم رفلاکس اسید معده را تجربه کنید، احتمالا به‌ شکل جدی‌تر این عارضه که بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) نامیده می‌شود، مبتلا هستید. چنانچه GERD به موقع درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.

آمارها نشان می‌دهد که تقریبا ۲۰ درصد مردم از ابتلا به GERD رنج می‌برند و حدود ۶۰ درصد این بیماران زن هستند. مقاله امروز درمانگاه مهدیار به رفلاکس معده و درمان آن اختصاص دارد. با ما همراه باشید.

چه چیزی باعث بیماری رفلاکس معده می‌شود؟
معده حاوی یک اسید قوی به نام اسید کلریدریک است که به تجزیه مواد غذایی و محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها کمک می‌کند.

پوشش داخلی معده به گونه‌ا‌ی ساخته شده است که می‌تواند از معده در برابر این اسید قدرتمند محافظت کند، اما مری به دلیل نداشتن این پوشش حفاظتی، به اسید حساس است.

بین معده و مری یک دریچه عضلانی قرار دارد که اسفکنتر تحتانی مری (LES) نامیده می‌شود. این دریچه هنگام قورت دادن غذا شل و باز می‌شود تا غذا وارد معده شود؛ سپس سفت و بسته می‌شود تا محتویات معده به سمت مری برنگردند.

وقتی این دریچه از کار بیفتد و به درستی بسته نشود، شیره‌های گوارشی و سایر محتویات معده وارد مری می‌شوند؛ در نتیجه، فرد به رفلاکس اسید معده مبتلا می‌شود که با سوزش سر دل همراه است.

سایر علل احتمالی رفلاکس اسید عبارتند از:

فتق هیاتال: این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بخشی از معده به سمت بالای دیافراگم و قفسه سینه حرکت می‌کند. فتق هیاتال باعث می‌شود اسید راحت‌تر وارد مری شود.
خوردن وعده‌های غذایی حجیم: پرخوری باعث اتساع قسمت فوقانی معده می‌شود؛ در نتیجه، فشار کافی روی اسفنکتر تحتانی مری وجود ندارد و این دریچه به درستی بسته نمی‌شود.
دراز کشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا: دراز کشیدن هم می‌تواند با کاهش فشار روی عملکرد اسفنکتر تحتانی مری تاثیر منفی بگذارد.
عوامل خطر رفلاکس اسید معده
سبک زندگی و بعضی عوامل مرتبط با سلامتی احتمال ابتلا به بیماری رفلاکس معده به مری را افزایش می‌دهند.

بیشتر بخوانید : اخذ جواز ساخت

از جمله:

چاقی
بارداری
سیگار کشیدن
مصرف بعضی از غذاها مانند غذاهای سرخ شده یا گوجه‌فرنگی
مصرف نوشابه، قهوه یا الکل
استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئید (NSAIDs) مانند آسپرین یا ایبوپروفن
علائم رفلاکس اسید معده چیست؟
علامت اصلی بیماری رفلاکس معده به مری، برگشت اسید است که باعث احساس سوزش در قفسه سینه، گردن و گلو می‌شود. این علامت شایع ممکن است چند ساعت طول بکشد و معمولا بعد از غذا خوردن و هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بدتر می‌شود.

سایر علائم GERD عبارتند از:

حالت تهوع
درد قفسه سینه
درد هنگام بلع غذا
مشکل در بلع غذا
سرفه مزمن
صدای خشن
بوی بد دهان
همه چیز درباره ی ورم معده یا گاستریت و علت و علائم آنبخوانید
محرک‌های غذایی و سایر عوامل مرتبط با رفلاکس اسید معده
بین بعضی از غذاها و بیماری‌ها با رفلاکس اسید ارتباط وجود دارد. در این بخش، به بررسی این عوامل می‌پردازیم.

محرک‌های غذایی
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری رفلاکس معده به مری متوجه می‌شوند که بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها در بروز علائم آن‌ها نقش دارند. اگرچه محرک‌ها می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما معمولا شامل موارد زیر هستند:

غذاهای پرچرب (مانند غذاهای سرخ شده و فست فودها)
مرکبات
گوجه‌فرنگی و سس گوجه‌فرنگی
پیاز
نعناع
قهوه
اضطراب
گاهی اوقات، بعضی از بیماری‌ها علائم رفلاکس معده به مری را تشدید می‌کنند. بر اساس تحقیقات، اضطراب و سوزش سر دل با هم مرتبط هستند و هنگامی که شدت یکی از آ‌ن‌ها افزایش می‌یابد، دیگری هم تشدید می‌شود.

همچنین احتمالا افراد مبتلا به سوزش سر دل یا GERD انسان‌های مضطرب‌تری هستند، چون زندگی با این بیماری می‌تواند به بروز علائم ناخواسته منجر شود.
اگر فکر می‌کنید اضطراب باعث بدتر شدن علائم شما می‌شود، با پزشک در مورد راه‌های مقابله با آن صحبت کنید.

بارداری
بارداری شانس شما را برای ابتلا به رفلاکس اسید معده افزایش می‌دهد؛ به‌علاوه اگر قبل از بارداری به GERD مبتلا باشید، ممکن است بعد از باردار شدن علائم شما بدتر شوند.

تغییرات هورمونی مرتبط با بارداری باعث شل شدن عضلات مری می‌شوند. از سوی دیگر، جنین در حال رشد به شکم شما فشار وارد می‌کند که این امر خطر ورود اسید معده به مری را افزایش می‌دهد.

بیشتر داروهایی که برای درمان رفلاکس معده استفاده می‌شوند برای زنان باردار بی‌خطر هستند؛ اما ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از بعضی از آنتی اسیدها یا سایر روش‌های درمانی اجتناب کنید.
آسم
غالبا آسم و بیماری رفلاکس معده به مری با هم ایجاد می‌شوند. اگرچه برای کشف ارتباط این دو بیماری به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما مشخص شده است که GERD باعث بدتر شدن علائم آسم می‌شود؛ علاوه بر این، آسم و بعضی از داروهای آسم خطر ابتلا به GERD را افزایش می‌دهند.

اگر به آسم و بیماری رفلاکس معده به مری مبتلا هستید، مدیریت هر دو بیماری اهمیت زیادی دارد.

بیشتر بخوانید : وام طلا

سندرم روده تحریک‌پذیر
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به بروز علائم زیر منجر می‌شود:

درد شکم
نفخ
یبوست
اسهال
تحقیقات نشان داده‌اند که علائم مرتبط با GERD در افراد مبتلا به IBS نسبت به جمعیت عمومی شایع‌تر هستند.

اگر علائم IBS و GERD را تجربه کردید، با پزشک مشورت کنید. ممکن است به اصلاح رژیم غذایی، مصرف دارو یا سایر روش‌های درمانی نیاز داشته باشید.

علائم روده تحریک پذیر را بیشتر بشناسیدبخوانید
روش‌ تشخیص رفلاکس معده چیست؟
اگر پزشک به ابتلای شما به GERD مشکوک باشد، یک معاینه بدنی انجام می‌دهد و در مورد علائمی که تجربه کرده‌اید سوال می‌کند.

سپس ممکن است شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد یا انجام تست‌های زیر را توصیه کند:

آزمایش ۲۴ ساعته pH مری: یک لوله کوچک از طریق بینی به مری فرستاده می‌شود تا حسگر pH که نوک آن قرار دارد، میزان اسیدی شدن مری را اندازه‌گیری کرده و داده‌ها را به یک کامپیوتر قابل حمل ارسال کند. شما می‌توانید از این لوله به مدت ۲۴ ساعت استفاده کنید. تست pH مری استاندارد طلایی برای تشخیص GERD در نظر گرفته می‌شود.
ازوفاگرام: پس از نوشیدن محلول باریم، از تصویربرداری با اشعه ایکس برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی استفاده می‌شود.
آندوسکوپی فوقانی: یک لوله انعطاف‌پذیر با یک دوربین کوچک وارد مری می‌شود تا آن را بررسی کرده و در صورت نیاز از بافت آن نمونه‌برداری کند.
مانومتری مری: یک لوله انعطاف‌پذیر از طریق بینی وارد مری می‌شود تا قدرت عضلات آن را اندازه‌گیری کند.
رفلاکس اسید معده و سوزش سر دل شایع هستند و تشخیص آن‌ها نسبتا آسان است؛ با این حال، ممکن است با حمله قلبی، پنومونی، درد دیواره قفسه سینه و آمبولی ریه اشتباه گرفته شوند.
بیماری رفلاکس معده چگونه درمان می‌شود؟
برای درمان بیماری رفلاکس معده به مری، ممکن است پزشک مصرف داروهای زیر را توصیه کند:

آنتی اسیدها
آنتی اسیدها یا داروهای ضداسید معمولا برای درمان علائم خفیف رفلاکس اسید و GERD استفاده می‌شوند. اگر متوجه شدید که تقریبا هر روز از آنتی اسید استفاده می‌کنید، ممکن است به داروی قوی‌تری نیاز داشته باشید.

معمولا آنتی اسیدها حاوی کربنات کلسیم، بی‌کربنات سدیم، آلومینیوم و هیدروکسید منیزیم هستند. این ترکیبات با کاهش اسیدیته محتویات معده باعث تسکین سریع اما کوتاه‌مدت علائم رفلاکس می‌شوند.

آنتی اسیدها می‌توانند جذب مواد مغذی را کاهش دهند و در طول زمان باعث کمبود آن‌ها شوند؛ بنابراین، در مورد مصرف آن‌ها برای مدت طولانی با پزشک مشورت کنید.
مسدودکننده‌های گیرنده H2
مسدودکننده‌های گیرنده H2 مانند سایمتیدین و فاموتیدین تولید اسید معده را کاهش می‌دهند. بسیاری از این داروها بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس هستند، اما برای مصرف دوزهای بالا به تجویز پزشک نیاز دارید.

یکی از مسدودکننده‌های گیرنده H2 رانیتیدین است که اخیرا مصرف آن به دلیل داشتن یک ماده سرطان‌زا ممنوع اعلام شده است.

مهارکننده‌های پمپ پروتون
مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) مثل امپرازول و رابپرازول میزان اسید تولید شده توسط معده را کاهش می‌دهند.

از آنجاکه این داروها نسبت به مسدودکننده‌های H2 عملکرد بهتری دارند، برای بهبود پوشش مری مفیدتر هستند. اگر برای مدت نسبتا طولانی با رفلاکس اسید معده دست و پنجه نرم کنید، ممکن است پوشش مری آسیب ببیند.

همانند مسدودکننده‌های H2، می‌توانید مهارکننده‌های پمپ پروتون را بدون نسخه بخرید یا از دوزهای بالاتر آن‌ها که توسط پزشک تجویز می‌شوند استفاده کنید.

آنتی اسیدهای آلژینات
گاویسکون آنتی اسیدی است که عملکرد آن با سایر داروهای ضداسید کمی فرق می‌کند. این دارو علاوه بر یک ترکیب ضداسید، یک اسید آلژینیک هم دارد.

اسید آلژینیک با ایجاد یک سد مکانیکی در برابر اسید معده و تشکیل یک ژل کف‌آلود که در بالای معده قرار می‌گیرد، به کاهش علائم رفلاکس کمک می‌کند؛ در نتیجه هر رفلاکسی نسبتا بی‌ضرر می‌شود، چون به جای اسید معده که می‌تواند به مری آسیب برساند از اسید آلژینیک تشکیل شده است.

همه این داروها می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند، بنابراین با پزشک خود در مورد اینکه کدام گزینه برایتان مناسب‌تر است، صحبت کنید.
آیا رفلاکس معده با اصلاح سبک زندگی درمان می‌شود؟
اصلاح سبک زندگی و پیروی از رژیم غذایی سالم  به کاهش رفلاکس اسید معده کمک می‌کند. اگر در حال دست و پنجه نرم کردن با این بیماری آزاردهنده هستید، با رعایت نکات زیر علائم‌تان را تسکین دهید:

وزن خود را کنترل کنید
اگرچه سوزش سر دل ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما به نظر می‌رسد که بیماری رفلاکس معده به مری در بزرگسالان چاق یا دارای اضافه وزن شایع‌تر است.

اضافه وزن، به خصوص در ناحیه شکم، فشار زیادی روی معده وارد می‌کند و به دلیل جلوگیری از بسته شدن اسفنکتر تحتانی مری خطر برگشت اسید را افزایش می‌دهد.

اگر از چاقی رنج می‌برید، با پیروی از رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم وزن‌تان را کاهش دهید.

غذاها و نوشیدنی‌های مضر را بشناسید
بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند خطر رفلاکس اسید معده را افزایش دهند. سعی کنید از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های زیر اجتناب کنید:

سس گوجه‌فرنگی و سایر محصولات حاوی گوجه‌فرنگی
غذاهای پرچرب، مانند فست فودها و غذاهای سرخ شده
مرکبات و آب مرکبات
کافئین
شکلات
سیر
پیاز
نعناع
نوشیدنی‌های الکلی
با محدود کردن یا اجتناب از این محرک‌ها، ممکن است علائم کمتری را تجربه کنید.

کمتر غذا بخورید و کمی بیشتر بنشینید
خوردن وعده‌های غذایی کم حجم فشار کمتری به معده وارد می‌کند که این امر می‌تواند از برگشت اسید معده به سمت مری جلوگیری کند. با کاهش غذای مصرفی خود می‌توانید سوزش سر دل را تسکین دهید و به طور کلی کالری کمتری دریافت کنید.

همچنین مهم است که بعد از غذا خوردن از دراز کشیدن خودداری کنید؛ چراکه انجام این کار می‌تواند باعث سوزش سر دل شود. متخصصان توصیه می‌کنند برای جلوگیری از سوزش سر دل در طول شب، هنگام خواب سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید.

غذاهایی بخورید که به تسکین رفلاکس کمک می‌کنند
هیچ غذایی نمی‌تواند رفلاکس اسید را درمان کند، اما تغییر رژیم غذایی ممکن است کمک‌کننده باشد.

آکادمی پزشکان خانواده آمریکا خوردن وعده‌های غذایی کم چرب و پرپروتئین را توصیه می‌کند. کاهش مصرف چربی در رژیم غذایی می‌تواند علائم شما را تسکین دهد، در حالی که دریافت پروتئین و فیبر کافی شما را سیر نگه می‌دارد و از پرخوری جلوگیری می‌کند.

از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید
لباس‌های تنگ باعث تشدید علائم بیماری رفلاکس معده به مری می‌شوند؛ چون فشار غیرضروری به شکم وارد می‌کنند.

شما باید در لباسی که می‌پوشید احساس راحتی داشته باشید؛ همچنین بهتر است از بستن کمربندهای سفت خودداری کنید.

سیگار کشیدن را ترک کنید
اگر سیگار می‌کشید و به سوزش سر دل یا رفلاکس اسید معده مبتلا هستید، ترک سیگار می‌تواند به بهبود بیماری شما کمک کند.

استعمال دخانیات به اسفنکتر تحتانی مری که مسئول جلوگیری از برگشت اسید معده است، آسیب می‌رساند. وقتی عضلات این اسفنکتر در اثر سیگار کشیدن ضعیف می‌شوند، ممکن است به طور مکرر سوزش سر دل را تجربه کنید.