شواهد نشان می‌دهد که تقریبا ۸۰ درصد زنان از مشکلات هورمونی و عوارض ناشی از آن رنج می‌برند. پروژسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های زنانه است که اگر میزان آن به طور غیرطبیعی کاهش یابد، پزشک برای رفع مشکل داروی پروژسترون را تجویز می‌کند.

تمام مراحل زندگی یک زن، از قاعدگی و بارداری گرفته تا یائسگی، تحت تاثیر هورمون‌ پروژسترون است؛ از این‌رو، کاهش این هورمون می‌تواند به بروز مشکلات جدی منجر شود.

بیشتر بخوانید : وام طلا

پروژسترون مسئولیت تنظیم چرخه قاعدگی و حمایت از بارداری سالم را بر عهده دارد و کمبود آن احتمال ابتلا به مشکلاتی مانند ناباروری، زایمان زودرس و اختلالات قاعدگی را افزایش می‌دهد.

با توجه به اهمیت درمان مشکلات هورمونی، این مقاله از درمانگاه مهدیار را به معرفی داروی پروژسترون اختصاص داده‌ایم. آشنایی با این دارو می‌تواند به مصرف صحیح آن کمک کرده و احتمال بروز عوارض جانبی را به حداقل برساند.

پروژسترون چیست؟
هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که بر طیف وسیعی از عملکردهای بدن، از چرخه خواب و بیداری گرفته تا هضم غذا، تاثیر می‌گذارند. یکی از این هورمون‌ها پروژسترون است که همراه با استروژن، دو هورمون جنسی اصلی در بدن زنان را تشکیل می‌‌دهد.

عملکرد اصلی هورمون پروژسترون تنظیم قاعدگی، حمایت از بارداری، رشد سینه‌ها و کمک به شیردهی است. کمبود این هورمون احتمال ناباروری و سقط جنین را بالا می‌برد و به بروز مشکلاتی مثل تغییرات خلقی و اختلالات قاعدگی منجر می‌شود.

گاهی اوقات، کمبود پروژسترون بدون علامت بوده و به درمان خاصی نیاز ندارد؛ اما اگر عملکردهای طبیعی بدن مختل شده باشند، باید دارو دریافت کنید.

داروی پروژسترون با استفاده از منابع طبیعی یا مصنوعی و به شکل قرص، آمپول، کرم، ژل واژینال یا شیاف واژینال تولید می‌شود. به فرم سنتتیک یا صناعی پروژسترون «پروژستین» می‌گویند. ممکن است این دارو با اسامی تجاری مختلف مانند شیاف فرتیژست، آمپول فرتیژست و… در دسترس بیماران قرار بگیرد.

پروژسترون چه کاری در بدن انجام می‌دهد؟
پروژسترون یک هورمون جنسی زنانه است، اما در بدن مردان هم به مقدار کم، توسط غدد فوق کلیوی و بیضه‌ها تولید می‌شود و به ساخت تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) کمک می‌کند.

در زنان، جسم زرد و تا حدودی غدد فوق کلیوی، مسئول ساخت این هورمون هستند. جسم زرد بعد از تخمک‌گذاری (آزاد شدن تخمک بالغ از فولیکول) از باقیمانده فولیکول خالی ساخته می‌شود. در دوران بارداری، بیشتر پروژسترون مورد نیاز بدن توسط جفت ساخته می‌شود.

پروژسترون نقش‌های متفاوتی را در بدن زنان ایفا می‌کند، اما وظیفه اصلی آن آماده‌سازی بدن برای بارداری است. پروژسترون هورمون غالب در فاز لوتئال است.

فاز لوتئال همان نیمه دوم چرخه قاعدگی است که پس از تخمک‌گذاری شروع می شود و تا روز اول پریود ادامه می‌یابد. در ادامه، به بررسی مهم‌ترین وظایف این هورمون می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید : اخذ جواز ساخت

رشد سینه‌ها
با شروع بلوغ دختران، پروژسترون باعث رشد بافت سینه می‌شود؛ همچنین به نظر می‌رسد که تورم، درد و حساسیت سینه‌ها که معمولا بسیاری از زنان در فاز لوتئال تجربه می‌کنند، از افزایش پروژسترون در این مرحله از چرخه قاعدگی ناشی می‌شود.

اگر باردار شوید، هورمون پروژسترون سینه‌های شما را برای تولید شیر و تغذیه نوزاد آماده می‌کند.

چرخه قاعدگی
سطح پروژسترون در طول چرخه قاعدگی در نوسان است و پس از تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد. در اواسط چرخه قاعدگی، افزایش هورمون لوتئینه‌کننده (LH) باعث تخمک‌گذاری می‌شود.

بعد از تخمک‌گذاری، جسم زرد تشکیل می‌شود و شروع به تولید پروژسترون می‌کند تا پوشش داخلی رحم ضخیم شود و بتواند تخمک بارور شده را بپذیرد.

اگر باردار نشوید، جسم زرد از بین می‌رود و میزان هورمون پروژسترون کاهش می‌یابد؛ در نتیجه، دیواره رحم شروع به ریزش می‌کند که این امر به خونریزی پریود و شروع چرخه قاعدگی جدید منجر می‌شود.

بارداری
در صورتی که بارداری اتفاق بیفتد، جسم زرد تا حدود هفته دهم بارداری، به تولید پروژسترون ادامه می‌دهد، اما بعد از آن، جفت تولید پروژسترون را تا پایان بارداری بر عهده می‌گیرد. سطح پروژسترون در طول بارداری بالا باقی می‌ماند.

تحقیقات نشان می‌دهد که پروژسترون فعالیت ضدالتهابی دارد و روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد؛ در نتیجه، ممکن است در پیشگیری از سقط جنین و زایمان زودرس نقش داشته باشد.

موارد مصرف داروی پروژسترون
این روزها برای درمان بسیاری از مشکلات زنان از این داروی هورمونی استفاده می‌شود، از جمله:

بارداری بعد از IVF
برای بعضی از زنان، مصرف داروی پروژسترون در دوران بارداری ضروری باشد. اگر از طریق لقاح آزمایشگاهی (IVF) باردار شده باشید، ممکن است به طور طبیعی تخمک‌گذاری نداشته باشید و جسم زرد شما پروژسترون کافی تولید نکند.

علاوه بر این، احتمال دارد از داروی پروژسترون در طی IVF یا تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI) برای کمک به بارداری استفاده شود.

در IVF پس از ادغام تخمک مادر و اسپرم پدر در آزمایشگاه، تخمک بارور شده به رحم منتقل می‌شود؛ اما در IUI اسپرم به طور مستقیم در رحم مادر قرار داده می‌شود تا بارداری تسهیل شود.

پیشگیری از زایمان زودرس
به زایمانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری رخ دهد، زایمان زودرس می‌گویند. اگر در بارداری قبلی سابقه زایمان زودرس را داشته باشید، ممکن است برای جلوگیری از وقوع مجدد این مشکل کاندیدای استفاده از پروژسترون تزریقی شوید.